Akt urodzenia i karta zgonu

Formalności w szpitalu

W momencie straty dziecka, niezależnie czy to na skutek poronienia (śmierć dziecka przed 22 tyg. ciąży), czy na skutek przedwczesnego porodu (śmierć dziecka po 22 tyg. ciąży) ośrodek prowadzący leczenie, na wniosek rodziców, powinien wystawić pisemne zgłoszenie urodzenia dziecka oraz kartę zgonu. Szpital ma także obowiązek zgłoszenia tego faktu do Urzędu Stanu Cywilnego (USC) w terminie 3 dni. Dokumenty te, przysługują każdemu dziecku (medycznie płodowi, zarodkowi), niezależnie od długości trwania ciąży, ale – co jest ważne – wydawane są tylko na wniosek rodziców lub prawnych opiekunów.

Warunkiem wystawienia przez szpital „zgłoszenia” (niezbędnego do uzyskania w USC aktu urodzenia) jest określenie płci dziecka, co może być trudne, gdy do śmierci doszło we wczesnym okresie ciąży. Dlatego, kiedy szpital odmawia wystawienia dokumentu, argumentując to obiektywnymi trudnościami z ustaleniem płci dziecka, rodzicom przysługuje prawo jej wskazania, najczęściej poprzez wykonanie odpłatnych badań genetycznych (koszt ok. 400-500 zł). Atutem takich badań jest możliwość dodatkowego poszerzenia analizy i określenie przyczyn śmierci dziecka.

Do wykonania badań genetycznych konieczne jest pobranie fragmentu kosmówki, dlatego decyzję taką należy podjąć i zgłosić personelowi szpitala przed ewentualnym zabiegiem abrazji (czyszczenia macicy). W Poznaniu badania genetyczne można wykonać w Centrum Genetyki Medycznej „Genesis” przy ul. Grudzieniec. Czas oczekiwania na wynik wynosi ok. dwóch tygodni. Należy go dostarczyć do szpitala, w którym wystawia się kartę zgonu. Wówczas można dziecko zarejestrować w USC i dopiero wtedy odebrać szczątki (osobiście lub przez zakład pogrzebowy).

W sytuacji gdy rodzice nie zdecydują się na procedurę określenia płci, lekarz może wystawić kartę zgonu do celów pochówkowych. Kwestia nieznajomości płci dziecka uniemożliwia uzyskanie świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu urodzenia martwego dziecka.

Rodzice mają również możliwość odmowy odbioru zwłok dziecka, co nie wyklucza ewentualnego wszczęcia procedury określenia płci dziecka oraz wystawienia przez szpital zgłoszenia urodzenia dziecka. W przypadku odmowy odbioru zwłok, zostają one przetransportowane przez zakład pogrzebowy, skremowane i zgodnie z poszanowaniem szczątków ludzkich, pochowane na cmentarzu w mogile zbiorowej.

Rejestracja w Urzędzie Stanu Cywilnego

W celu zarejestrowania dziecka w USC (w Poznaniu USC przy ul. Libelta 16/20) rodzice lub jedno z nich (jeżeli są małżeństwem) stawiają się w urzędzie z następującymi dokumentami:

• zgłoszenie urodzenia (jeśli wcześniej nie zostało dostarczone przez szpital),
• dowód osobisty,
• akt małżeństwa lub akt urodzenia (dla matki panny),
• akt małżeństwa z adnotacją o rozwodzie (dla rozwódki / rozwodnika),
• akt zgonu współmałżonka (dla wdowy / wdowca).

Aktów nie trzeba przedkładać, jeśli są sporządzone w tym samym urzędzie, gdzie rejestruje się urodzenie dziecka. Zgłoszenia urodzenia dziecka może dokonać także przedstawiciel ustawowy, opiekun matki lub pełnomocnik.

USC sporządza akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe i wydaje rodzicom trzy odpisy zupełne (urząd nie wystawia aktu zgonu, gdyż akt urodzenia w takim wypadku jest dokumentem równoważnym).

Na podstawie aktu urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, przedstawiciel zakładu pogrzebowego może odebrać ciało dziecka ze szpitala. Dokument ten będzie również konieczny w przypadku ubiegania się o świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Pogrzeb

Zgodnie z wolą rodziców (osób uprawnionych) ciało dziecka po poronieniu, przedwczesnym porodzie oraz dziecka martwo urodzonego może zostać odebrane przez zakład pogrzebowy, spopielone i pochowane w mogile zbiorowej.

Z dotychczasowych doświadczeń Stowarzyszenia „Wielkopolskie Hospicjum Perinatalne Razem” oraz z doświadczenia innych ośrodków wynika, że brak możliwości godnego pożegnania się z dzieckiem jest często źródłem bardzo dużego cierpienia rodziców.

Zdaniem psychologów warto, aby w pogrzebie zmarłego dziecka uczestniczyli zarówno rodzice, jak również rodzeństwo. Możliwość pożegnania się z bratem lub z siostrą jest ważnym etapem w przeżyciu żałoby, co ma ogromne znaczenie w radzeniu sobie z emocjami w przyszłości. Pomoc rodzicom w przygotowaniu starszego rodzeństwa do pożegnania się z młodszym bratem lub siostrą jest jednym z ważnych zadań hospicjum perinatalnego.

Podstawą do dokonania pochówku dziecka jest karta zgonu sporządzana przez lekarza stwierdzającego śmierć pacjenta (akt urodzenia wystawiany przez USC nie jest dokumentem koniecznym dla organizacji pogrzebu). Do dokonania pochówku nie musi być określona płeć dziecka.

W przypadku pogrzebu katolickiego, rodzice powinni zgłosić się do parafii z odpisem zupełnym aktu urodzenia lub z kartą zgonu i poprosić o pogrzeb dziecka nieochrzczonego. W zależności od decyzji rodziców odbywa się msza w kościele lub / i pokropienie grobu z krótką modlitwą.

Należy poinformować zarządcę cmentarza o okolicznościach i dacie pochówku.

Organizację pogrzebu można także zlecić jednemu z zakładów pogrzebowych funkcjonujących na terenie miasta Poznania. Wówczas transportem zmarłego dziecka ze szpitala i na cmentarz, organizacją ceremonii, ustaleniami z zarządcą cmentarza, a także formalnościami związanymi z wypłatą zasiłku pogrzebowego zajmuje się zakład pogrzebowy zgodnie ze zleceniem rodziców (osób uprawnionych).

Jeżeli rodzice nie biorą pod uwagę udziału księdza, mogą skorzystać z usług mistrza ceremonii z zakładu pogrzebowego, który poprowadzi pogrzeb.

Zasiłek pogrzebowy

W sytuacji urodzenia martwego dziecka Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wypłaca zasiłek pogrzebowy w kwocie 4000 zł. Dokumentem uprawniającym do jego otrzymania jest akt urodzenia dziecka, zawierający adnotację o jego śmierci (akt urodzenia jest wystawiany przez Urząd Stanu Cywilnego).

Zgłoszenie urodzenia dziecka: Zgłoszenie urodzenia dziecka - bip.poznan.pl.

Z wnioskiem o wypłatę zasiłku pogrzebowego należy wystąpić do ZUS w terminie 12 miesięcy od momentu poronienia bądź urodzenia martwego dziecka (uwaga: termin 12 miesięcy nie jest liczony od daty pochówku).

W celu uzyskania świadczenia wymagane są następujące dokumenty:

• wniosek o zasiłek pogrzebowy,
• skrócony odpis aktu zgonu, odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe lub odpis skrócony takiego aktu,
• oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu,
• dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo zgłaszającego wniosek z osobą zmarłą (np. skrócony odpis aktu stanu cywilnego lub dowód osobisty),
• zaświadczenie płatnika składek (np. pracodawcy) o podleganiu ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym. Zaświadczenie nie jest wymagane, jeśli zasiłek jest przyznawany z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu przez osobę prowadzącą działalność, osobę z nią współpracującą, duchownego lub przez członka rodziny takiej osoby.

Wniosek wraz z wymaganymi dokumentami należy złożyć w dowolnej placówce ZUS:  osobiście lub przez osobę upoważnioną, pocztą lub w systemie elektronicznym PUE-ZUS.

Dopuszcza się możliwość złożenia wniosku za pośrednictwem zakładu pogrzebowego, jeżeli koszty pogrzebu zostały pokryte przez członka rodziny.                    

Jeżeli wniosek o zasiłek pogrzebowy został złożony w formie dokumentu elektronicznego w systemie PUE-ZUS, pozostałe dokumenty należy złożyć do ZUS osobiście, przez osobę upoważnioną lub należy je przesłać pocztą.

Całkowita kwota zasiłku pogrzebowego przysługuje również w przypadku, gdy wydatki z faktur i rachunków opiewają na niższą kwotę. W przypadku poprawności wszystkich złożonych dokumentów ZUS ma 30 dni na wypłatę zasiłku.

Pomoc psychologiczna po śmierci dziecka

Śmierć dziecka, niezależnie od fazy jego rozwoju, jest dla rodziców zawsze bardzo trudnym doświadczeniem, silnie wpływającym na całą rodzinę.

Każdy człowiek w indywidualny sposób przechodzi okres żałoby i dochodzenia do stanu pogodzenia się z zaistniałą sytuacją. Bardzo pomocny może okazać się wówczas kontakt i dialog z bliskimi osobami, które pomogą przetrwać ten niełatwy czas.

Dodatkową formą wsparcia jest możliwość spotkania się z psychologiem hospicyjnym, przeszkolonym w niesieniu pomocy rodzicom przechodzącym żałobę po śmierci dziecka. Swoją postawą i prowadzeniem towarzyszy on rodzicom w drodze do odzyskania stabilności po utracie dziecka.

Bardzo pomocna okazuje się także możliwość uczestniczenia w grupach wsparcia, gdzie istnieje możliwość wysłuchania i porozmawiania z rodzicami, którzy już ten trudny okres życia mają za sobą.